Сімвалы гарманізацыі космасу беларусаў

Abstract

Неабходнасць вычлянення і класіфікацыі сімвала як вядучага элементу духоўнай культуры з’явілася як вынік асэнсавання марфалагічнасці, раздзяленне складаных культурных утварэнняў на простыя элементы, паўтаральнасці асобных элементаў ці іх камбінацый у розных фрагментах культурнай традыцыі. Другі фактар, які абумоўлівае магчымасць і неабходнасць парадыгматычнага падыходу, заключаецца ў тым, што культура ўяўляе сабой іерархічна арганізаваную сістэму розных кодаў, другасных знакавых сістэм, якія выкарыстоўваюць разнастайныя фармальныя і матэрыяльныя сродкі для кадзіравання аднаго і таго ж зместу, які ў агульным зводзіцца да светаўспрымання дадзенага соцыума. Гэтыя коды (касмалагічныя, раслінныя, энтамалагічныя, анамастычныя) суадносяцца адно з адным, зыходзячы з магчымасці перакладу з адной мовы на другую праз агульны для іх змястоўны план. Асноўнымі крытэрыямі для вылучэння базісных сімвалаў з’яўляюцца частотнасць і паўтараемасць сімвала ў розных фрагментах беларускай духоўнай культуры; трываласць функцыянавання сімвала ў дыяхроніцы, ступень дачынення да сакральнай сферы, уплыў на фарміраванне агульных прынцыпаў вобразатворчасці і мастацкіх традыцый увогуле. = The necessity to identify and classify the symbol as the leading element of spiritual culture is the result of understanding the morphology, division of complicated cultural complexes into simple elements, repetitions of separate elements or their combinations in different fragments of the cultural tradition. Another factor, which conditions the possibility and the necessity of the paradigm approach, is the fact that culture is a hierachically organized system of different codes, secondary sign systems, which use different formal and material means to codify one and the same content, which in general is reduced to the world perception of the given society. These codes (cosmological, plant, entomological, onomastic) correlate with each other and result in the possibility of translation from one language to another through the general content plan. Main criteria for identification of basic symbols are frequency and repetition of the symbol in different fragments of Belarusian spiritual culture; stability of functioning of the symbol in diachronics, degree of the relation to the sacral sphere, impact on the formation of the general principles of image making and artistic traditions in general.