Сакральныя вобразы Mater Dolorosa К. Пендэрэцкага і Ефрасінні Полацкай А. Мдзівані як сімвалы музычнай культуры другой паловы ХХ ст

Abstract

У музычнай культуры другой паловы ХХ – пачатку ХХІ ст. важнае месца належыць «новай сакральнай прасторы». Гэта актуалізуе творчыя звароты сучасных кампазітараў да сакральных вобразаў, якія набываюць сімвалічнае значэнне. Адным з найбольш упадабаных з’яўляецца вобраз Божай Маці Якая смуткуе. Яркае ўвасабленне і своеасаблівую трактоўку ён атрымаў у кантаце К. Пендэрэцкага «Stabat Mater», у якой увасобіўся праз прызму ўзаемадапаўняльнага кантрасту высакароднай стрыманасці і эмацыянальнага драматызму. Вызначальнымі для кампазітарскай творчасці другой паловы ХХ ст., асабліва беларускай, становіцца сакральны вобраз святой Ефрасінні Полацкай. Шматгранна прадстаўлены ў сімфоніі А. Мдзівані «Полацкія пісьмёны», ён сімвалічна вызначае філасофскую ідэю шанавання духоўнага гістарычнага мінулага. Шматпланавасць сэнсавага напаўнення сакральных вобразаў Mater Dolorosa і Ефрасінні Полацкай у творах К. Пендэрэцкага і А. Мдзівані аб’ядноўвае іх у адзіным духоўным «полі» і робіць важнымі сімваламі музычнай культуры другой паловы ХХ ст. In the musical culture of the late ХХ – early ХХІ centuries important place is taken by «new sacred space». This actualizes creative addressing sacred images by modern composers, which acquire symbolic meaning. One of the most typical is the image of Mother Mary in Sorrow. It acquired bright implementation and specific connotation in K. Penderetski’s cantata «Stabat Mater», in which it was depicted through the prism of mutually contributing contrast of gentle restriction and emotional dramatics. The sacred image of Saint Efrasiniya Polotskaya becomes significant for composer creative activity of the late XX century, especially for the Belarusian one. Being richly presented in A. Mdivani’s symphony «Polotsk Writings», it symbolically means philosophic idea of respecting spiritual historical past. Multisided character of sense filling of the sacred images of Mater Dolorosa and Efrasiniya Polotskaya in works by К. Penderetsky and А. Mdivani unites them in single spiritual «field”and makes them important symbols of the musical culture of the late ХХ century.