Назвы cінагог і іўдзейскіх малітоўных дамоў Беларусі ў другой палове 1920-х гг. (на прыкладзе Віцебскай акругі БССР)

Abstract

У артыкуле на аснове дакументаў справаводства, якія захоўваюцца ў Нацыянальным архіве Рэспублікі Беларусь і Дзяржаўным архіве Віцебскай вобласці, аналізуецца паходжанне назваў іўдзейскіх культавых будынкаў, якія выкарыстоўваліся ў другой палове 1920-х гг. (на прыкладзе Віцебскай акругі Беларускай ССР). Аўтарам зроблены вывад, што назвы мела пераважная большасць іўдзейскіх культавых будынкаў (каля 85%). Выключэнне складалі тыя малітоўныя збудаванні, якія з’яўляліся адзінымі ў пэўным населеным пункце, а таксама некаторыя сінагогі і малітоўныя дамы вялікіх гарадоў. Усю разнастайнасць назваў можна звесці да 9-ці асноўных тыпаў. Самымі шматлікімі сярод іх з’яўляліся тыя, што сведчылі пра размяшчэнне культавага будынка ў пэўнай частцы населенага пункта (у тым ці іншым квартале, вуліцы) (31,03% ад агульнага ліку назваў), прыхільнасць вернікаў да пэўнай плыні іўдаізму (17,24%), утварыліся ад імёнаў пэўных асоб (старазапаветных герояў, а таксама суайчыннікаў, якія карысталіся павагай у абшчыне) (14,48%), адлюстроўвалі знешні выгляд іўдзейскіх культавых будынкаў (13,11%) і час іх узвядзення (11,03%). Акрамя таго, існавалі найменні, у якіх адбіліся асаблівасці іўдзейскай рэлігіі, размяшчэнне сінагогі ці малітоўнага дома непадалёк ад пэўнага адметнага збудавання, заняткі вернікаў-іўдзеяў. = In the article on the basis of office-work documents which are stored in the National Archive of Belarus and the State Archive of Vitebsk Region, the origin of names of Judaic cult buildings, which were used in the late 1920-ies (on the example of Vitebsk district of the Belarusian Soviet Socialist Republic), is analyzed. The author draws a conclusion that the majority of Judaic cult buildings (about 85%) had names. The exception was made by those buildings of worship, which were the only in certain settlements, and also some synagogues and houses of worship of big cities. All the variety of names can probably be reduced to 9 basic types. The most numerous among them were those which testified to a finding of a cult building in a certain part of settlement (in this or that quarter, street) (31,03% from total number of names), adherence of believers to a certain current of Judaism (17,24%), built from names of certain persons (conservative heroes, and also compatriots, who were held in respect in the community) (14,48%), reflected appearance of Judaic cult buildings (13,11%) and time of their erection (11,03%). Besides, there were names in which features of Judaic religion, place of a synagogue or a house of worship near a certain perceptible building, business of believers-Jews, were reflected.